Trong tình yêu giữa nam và nữ: thất tình được hiểu theo nghĩa là cuộc tình bị tan vỡ, rạn nứt khiến con người cảm thấy đau khổ, u uất và làm bất cứ điều gì dại dột.
Trong Phật Giáo:
Thất tình (七情 ) – 7 thứ tình cảm hay 7 trạng thái tâm lý/cảm xúc của con người bao gồm: Hỷ, Nộ, Ai, Lạc, Ái, Ố, Dục.
1.Mừng (Hỷ) – Trạng thái vui mừng
2.Giận (Nộ)
3.Buồn (Ai)
4.Ghét (Ố)
5.Yêu,Thương (Ái)
6.Vui (Lạc) – trạng thái vui vẻ, nhẹ nhàng ở mức vi tế (tinh tế) hơn so với trạng thái Mừng (Hỷ)
7.Ham muốn (Dục)
Lục dục ( 六欲 ) tức 6 sự ham muốn, bao gồm:
1. Sắc dục: ham muốn/ưa thích nhìn thấy sắc đẹp. Bất cứ sự thỏa mãn nào về mọi đối tượng hay sự vật mà con mắt nhìn thấy/ghi nhận đều thuộc về sắc dục.
2. Thanh dục: ham muốn/ưa thích nghe âm thanh êm tai, dễ chịu
3. Hương dục: ham muốn/ưa thích ngửi mùi thơm dễ chịu.
4. Vị dục: ham muốn/ưa thích vị ngon do món ăn mang lại.
5. Xúc dục: ham muốn/ưa thích do tiếp xúc bằng xác thân mang lại.
6. Pháp dục: ham muốn ý nghĩ được thỏa mãn.
Từ cách mô tả lục dục (sáu sự ham muốn) nói trên. Thì ta còn có cách phân chia lục dục theo sự ham muốn tính dục giữa người với người và sự ham muốn với các đối tượng/sự vật khác trong tự nhiên
Đối với “thân dục” hay sự ham muốn tính dục với người khác giới thì lục dục có thể chia thành (một cách tương đối):
1. Sắc dục: Sắc dục chỉ những nét đẹp về ngoại hình của người khác khiến bạn như bị “tê liệt” hoàn toàn lý trí. Hay nói cách khác, Sắc Dục chính là ham muốn về hình dáng bên ngoài của người khác phái.
2. Hình mạo dục: Là sự mê hoặc về toàn bộ vóc dáng hay bất cứ bộ phận nào trên cơ thể của người khác giới. Có thể nhận thấy Hình mạo dục cũng là 1 phần thuộc Sắc dục nêu ở trên, tuy nhiên ở đây nhấn mạnh về hình mạo.
3. Oai Nghi Dục: “Oai Nghi” tức là động tác và cử chỉ của con người. Oai Nghi Dục chính là sự cuốn hút về một cử chỉ, động tác của người khác giới đối với mình.
4. Ngôn Ngữ Âm Thanh Dục: Đối với người khác phái, âm thanh của giọng nói đôi khi cũng thật quyến rũ. Có rất nhiều người không bị sắc đẹp, hình dáng bên ngoài của một người làm say mê nhưng lại rất thích nghe giọng nói của họ.
5. Xúc chạm Dục: Là cảm xúc khi giữa bạn và người khác giới có sự va chạm. Sự xúc chạm/va chạm tạo ra cảm giác say đắm, thân thuộc và cuốn hút được gọi là Xúc chạm Dục.
6. Nhân Tướng Dục: “Nhân Tướng” tức là tướng toàn vẹn của một người. Nhân tướng là biểu hiện ít nhiều về tính cách. Có tình cảm với một người khác giới về tính cách, dáng vẻ sang trọng, quý phái, hiền hậu của họ gọi là Nhân Tướng Dục.
Lục Dục với sáu đối tượng bên ngoài:
1. Nhãn Dục: Đây là trạng thái biểu hiện sự thích thú của cái nhìn, hay có nghĩa là chính hình sắc bên ngoài làm cho ta say đắm, yêu thích. Nhãn dục không chỉ dùng khi nhìn thấy hình sắc của người khác phái, mà nó dùng được cho tất cả đối tượng bạn nhìn thấy.
2. Nhĩ Dục: Là sự ưa thích/tình cảm vướng mắc do các loại âm thanh gây ra. Âm thanh không chỉ là tiếng nói từ người khác phái mà còn là mọi tiếng động nghe thấy trong cuộc sống.
3. Tỷ Dục: Là sự ưa thích/đam mê vào một hay các loại mùi vị khác nhau. Hay nói cách khác, Tỷ Dục chính là mùi vị nào đó làm chúng ta khó quên, vướng vào sự đam mê dằn vặt, khổ đau.
4. Thiệt Dục: Là sự ưa thích/đam mê, chìm đắm vào các món thức ăn. Mỗi người sẽ có sở thích riêng về mùi vị thức ăn, bị hương vị ấy thôi thúc, điều khiển.
5. Thân Dục: Thân Dục trong khía cạnh này không phải là cảm xúc giữa nam và nữ. Đối tượng của Thân Dục ở đây là tất cả mọi điều, mọi thứ xúc chạm hay tiếp xúc với thân thể làm cho ta thích thú, dễ chịu. Ví dụ như sự dễ chịu khi được tẩm quất, bấm huyệt, xoa bóp hay sự khoan khoái được làn gió mát thổi qua .v.v.
6. Ý Dục: Là những thỏa mãn, khoái cảm thuộc về ý nghĩ/tư tưởng khi thu nhận các hình ảnh, đối tượng thông qua các giác quan, ngoài ra còn bao gồm cả những ý tưởng, tưởng tượng thuộc phạm trù ý thức/ý nghĩ.
Theo thế giới quan Phật pháp, chúng ta đang sống trong cõi Dục giới thuộc Tam giới đó là Dục giới, Sắc giới, Vô Sắc giới. Và chúng ta nếu chưa tu tập giác ngộ thành Phật thì sẽ luân hồi trong 6 cõi là: Địa ngục, Ngạ Quỷ, Súc Sanh, Cõi Người, A-tu-la, Cõi Trời.
Tổng hợp
